Biên giới giữa Cộng hòa Ireland và Bắc Ireland vẫn là câu hỏi hóc búa thiết yếu của Brexit. Thủ tướng Anh, ông Boris Johnson quyết tâm rời Liên minh châu Âu trước ngày 31/10/2019, bất chấp việc có đạt được thỏa thuận Brexit với EU hay không.
Nhưng bất kỳ sự ra đi nào cũng phải giải quyết vấn đề biên giới Ireland đầy lịch sử, được thiết lập để trở thành tuyến đường bộ duy nhất giữa EU và Vương quốc Anh sau Brexit.
Johnson đã nghĩ ra một kế hoạch cố gắng làm hài lòng cả các nhà lập pháp và lãnh đạo Anh tại Brussels và Dublin. Không có gì rõ ràng cho thấy Johnson sẽ thành công.
- Tại sao biên giới Ireland là một vấn đề lớn với Brexit?
- Làm thế nào Johnson có thể tiếp cận điều này?
- Chính xác thì Johnson đang đề xuất điều gì?
- Phản ứng từ châu Âu là gì?
- Bắc Ireland phản ứng thế nào?
- Điều gì sẽ xảy ra trong một Brexit không thỏa thuận?
- Tại sao điều này lại gây đau đầu cho Ireland?
- Biên giới như thế nào bây giờ?
- Brexit không có thỏa thuận có thể đẩy nhanh một Ireland thống nhất?
- Bạo lực liệu có trở lại?
1. Tại sao biên giới Ireland là một vấn đề lớn với Brexit?
Trong suốt các cuộc đàm phán Brexit, EU đã khẳng định rằng chỉ những hàng hóa đáp ứng các tiêu chuẩn nghiêm ngặt về quy định mới được phép nhập khẩu vào khối sau khi Anh rời khỏi. Đồng thời, cả hai bên đều đồng ý rằng biên giới nên được ẩn danh, để người và hàng hóa có thể dễ dàng qua lại.
Việc quay trở lại trạm kiểm soát và tháp canh sẽ mang lại những ký ức tồi tệ, hơn 20 năm sau khi thỏa thuận hòa bình chấm dứt phần lớn bạo lực và có thể gây nguy hiểm cho hòa bình mong manh của khu vực.
Một thỏa hiệp gây tranh cãi để giải quyết vấn đề đã đánh chìm cựu Thủ tướng Anh Theresa May.
2. Làm thế nào Johnson có thể tiếp cận điều này?
Kế hoạch thất bại của bà May có thể hoãn đàm phán các điều khoản về biên giới Ireland bằng cách giữ toàn bộ Vương quốc Anh, bao gồm cả Bắc Ireland, trong liên minh hải quan châu Âu cho đến khi đạt được thỏa thuận thương mại thay thế. Những người cam kết ủng hộ Brexit từ chối cách tiếp cận của bà May, được gọi là Backstop, bởi vì Backstop khiến Anh quá gắn bó với châu Âu và có nguy cơ gài bẫy Anh trong các quy tắc của EU vô thời hạn.
Thủ tướng Johnson muốn loại bỏ Backstop và sẵn sàng phá vỡ phần nào với quyết tâm của người tiền nhiệm để giữ cho nước Anh thống nhất.
Thay vào đó, kế hoạch của ông hình dung giữ Bắc Ireland trong thị trường duy nhất của EU trong khoảng bốn năm. Điều đó sẽ khiến thương mại giữa Bắc Ireland và phần còn lại của Vương quốc Anh phải được kiểm tra trừ khi một thỏa thuận thương mại mới được công bố.
Tuy nhiên, nó cũng có nghĩa là bắt buộc hàng hoá nhập – xuất qua biên giới Ireland phải được kiểm tra hải quan. Hay nói khác đi, quá khứ về biên giới Ireland sẽ được tái lập và điều đó thực sự không tốt.
3. Chính xác thì Johnson đang đề xuất điều gì?
Các chi tiết đang bắt đầu lộ diện. Johnson muốn đưa Bắc Ireland vào một chế độ thương mại tạm thời và một phần với EU sẽ bị giới hạn trong bốn năm. Cái gọi là “hai biên giới trong bốn năm”, kế hoạch này sẽ yêu cầu kiểm tra hải quan, Johnson đã thừa nhận, nhưng những kiểm tra đó có thể được giữ cách xa biên giới để giữ cho giao thương tại biên giới không bị cản trở.
Trước đây, Johnson đã nói về những cách để làm điều này, chẳng hạn như theo dõi công nghệ cao với máy ảnh và GPS và các chương trình giao dịch đáng tin cậy của các nhà giao dịch trực tuyến, chứng nhận trước các nhà xuất khẩu đủ điều kiện…
Theo đề xuất của Johnson, Bắc Ireland sẽ vẫn liên kết theo quy định với EU đối với các sản phẩm nông nghiệp cũng như hàng hóa sản xuất. Nhưng điều quan trọng nhất là Vương quốc Anh đề xuất rằng khu vực này được phép thoát khỏi các thỏa thuận nếu muốn. Hội đồng lập pháp Bắc Ireland – hiện không tham gia – sẽ được bỏ phiếu về việc có nên duy trì liên kết EU vào cuối giai đoạn chuyển tiếp bốn năm hay không, và cứ sau bốn năm việc bỏ phiếu được thực hiện một lần.
4. Phản ứng từ châu Âu là gì?
Ireland và EU đã nói rằng họ sẽ sẵn sàng cho một thỏa thuận chỉ có ở Bắc Ireland. Nhưng phản ứng ngay lập tức của Ireland và EU đối với các đề xuất của Johnson là họ đã đi quá xa so với những gì cần thiết để duy trì thương mại trong khi bảo vệ sự toàn vẹn của thị trường chung.
Những người hoài nghi về kế hoạch của Johnson không tin rằng các giải pháp công nghệ khả thi vẫn tồn tại và cho rằng vẫn cần phải kiểm tra gần biên giới hơn.
Chính phủ Ireland khẳng định rằng những lời hứa từ Johnson không đủ. Và họ đang yêu cầu một bảo đảm ràng buộc về mặt pháp lý rằng Các vấn đề về Kiểm tra hải quan sẽ không được đàm phán lại.
EU cũng có thể xem xét thêm giới hạn thời gian về thỏa thuận, nhưng chỉ với sự chấp thuận của Dublin – và không có dấu hiệu nào cho thấy thỏa thuận này có thể sắp xảy ra.
5. Bắc Ireland phản ứng thế nào?
Đảng Liên minh Dân chủ đã chỉ ra rằng họ có thể ủng hộ kế hoạch của Johnson, bởi vì nó giữ khu vực trong khu vực hải quan của Vương quốc Anh. Nó cũng có thể giống như ý tưởng rằng hội nghị của Bắc Ireland sẽ phải đồng ý sắp xếp khu vực với các quy tắc của EU.
Một phần ba các thành viên trong hội đồng chia sẻ quyền lực 90 có thể ngăn chặn một cách hiệu quả một biện pháp mà họ không thích. Điều đó cho thấy DUP có thể chặn sự liên kết quy tắc cần thiết để tránh sự trở lại của một biên giới ở Ireland sau bốn năm.
6. Điều gì sẽ xảy ra với một Brexit không thỏa thuận?
Johnson từ lâu đã hứa rằng Vương quốc Anh sẽ không xây dựng các đồn biên phòng, Ireland và EU thực sự dám thiết lập cơ sở hạ tầng hải quan ở biên giới nếu họ khăng khăng kiểm tra.
Không có thỏa thuận nào có nghĩa là thuế quan – thương mại giữa Anh và EU sẽ được bảo vệ bởi các quy tắc cơ bản của Tổ chức Thương mại Thế giới – WTO, bao gồm cả một loạt các nghĩa vụ. Không ai biết nó sẽ hoạt động như thế nào.
Ireland đang đàm phán với EU về cách thu thuế quan và hình thức kiểm tra hàng hóa sẽ diễn ra như thế nào.
7. Tại sao điều này lại gây đau đầu cho Ireland?
Người Ireland phải đối mặt với một vấn đề nan giải trong trường hợp Brexit không có thỏa thuận: Hoặc là họ đồng ý khôi phục biên giới hoặc có nguy cơ bị đưa ra khỏi thị trường châu Âu duy nhất vì không bảo vệ biên giới của mình.
Đó là bởi vì không có kiểm tra biên giới, Bắc Ireland có thể được sử dụng như một cửa sau để thâm nhập EU. Ví dụ, Thịt bò Brazil có thể được vận chuyển đến Belfast, di chuyển qua biên giới mở và được gửi liên tục đến phần còn lại của EU.
Thủ tướng Ailen Leo Varadkar đã mô tả một số hình thức kiểm tra là mức giá mà chúng tôi phải trả cho việc bảo vệ thành viên Ireland tiếp tục ở một thị trường duy nhất.
8. Biên giới như thế nào bây giờ?
Biên giới Ireland uốn khúc qua những miền quê kéo dài khoảng 500km. Xung quanh biên giới bao gồm các dòng sông, đồng bằng, thậm chí một số ngôi nhà.
Có hai cách để biết một người đã đi vào lãnh thổ của bên còn lại: Tiền tệ và đường bộ.
Hòn đảo được phân vùng vào năm 1921, một bộ phận được củng cố bởi một thỏa thuận hòa bình giữa chính phủ Anh và phiến quân Ireland tìm kiếm độc lập.
Là một phần của thỏa thuận, Bắc Ireland, nơi dân số chiếm đa số theo đạo Tin lành, vẫn là một phần của Vương quốc Anh với Anh, Scotland và xứ Wales.
Phần lớn phía nam Công giáo của hòn đảo đã trở thành Nhà nước tự do Ireland, trước khi chính thức trở thành một nước cộng hòa vào năm 1949.
9. Brexit không có thỏa thuận có thể đẩy nhanh một Ireland thống nhất?
Một Ireland thống nhất không có khả năng sớm. Gần một thế kỷ sau khi phân cách, đa số ở Bắc Ireland muốn vẫn là một phần của Vương quốc Anh.
Thực tế là khả năng về một Ireland thống nhất đang được thảo luận công khai một lần nữa là minh chứng cho các lực lượng sẵn sàng chống lại một Brexit không có thỏa thuận.
Theo một điều khoản của hiệp định hòa bình Good Friday Agreement(1) Năm 1998, một cuộc thăm dò ý kiến được gọi là biên giới thống nhất Ireland chỉ có thể diễn ra nếu chính phủ Anh cho rằng một cuộc trưng cầu dân ý như vậy có thể sẽ được thông qua.
Thủ tướng Ireland đã cảnh báo rằng Brexit không có thỏa thuận cuối cùng có thể khuấy động những mong muốn đối với một Ireland thống nhất – một phân tích bị các đảng đoàn trong khu vực bác bỏ.
10. Bạo lực liệu có trở lại?
Kiểm tra hải quan và an ninh có thể sẽ gây tổn hại cho nền kinh tế ở cả hai bên biên giới, và có lẽ đưa ra một lời nhắc nhở hàng ngày về sự cai trị của Anh đối với Bắc Ireland.
Trong khi Bắc Ireland đã hòa bình được gần hai thập kỷ, căng thẳng đã gia tăng sau vụ nổ bom xe vào tháng 1 và vụ giết một nhà báo trong cuộc bạo loạn ở Derry, còn được gọi là Londonderry, vào tháng Tư.
